Omdat duurzame steden fijn zijn

Door de lockdown zien we hoe schonere steden eruit kunnen zien. De straten zijn leger en de lucht boven de grootste en meest vervuilde steden is nagenoeg schoon. Nu grote delen van de wereld na weken opnieuw openen, heroverwegen stadsplanners hoe ze toekomstbestendige steden kunnen bouwen. Grijp die kans!

Minder uitstoot

Op het hoogtepunt begin april droegen de effecten van de lockdown bij tot de grootste daling van de wereldwijde emissies. Zo’n 17 procent minder CO2-uitstoot dan het jaar ervoor, volgens een studie vorige maand in Nature. Maar nu de beperkingen weer worden versoepeld stijgt de uitstoot weer richting pre-pandemische niveaus.

Groener bouwen

Veel burgemeesters hebben beloofd om groener en eerlijker te bouwen. Van Mexico-Stad tot Londen en van Bogota tot Milaan zijn er plannen aangekondigd voor honderden kilometers nieuwe fietspaden. Die beweging om de dominantie van de auto te verminderen bestond al langer, maar de pandemie heeft ze versterkt. Een positieve ontwikkeling.

Alles dichterbij

Om binnen de huidige klimaatbeperkingen te blijven, pleiten deskundigen voor een herziening van de stedenbouw om essentiële diensten dichter bij de mensen thuis te brengen. Mensen verplaatsen zich dan te voet of met de fiets. Hierdoor kunnen straten niet alleen worden ontworpen als doorgangsplaatsen, maar ook als “leefruimte”.

Parijs als lichtend voorbeeld

Parijs heeft een visie waar mensen binnen 15 minuten van hun huis te voet of met de fiets toegang hebben tot al hun behoeften. Denk aan scholen, werkplekken, supermarkten, ziekenhuizen, groen, cultuur en sportfaciliteiten.

Schoolspeeltuinen zijn in het weekend open als groene ruimtes, elke straat krijgt grote trottoirs, fietspaden en begroeiing, terwijl auto’s het met minder ruimte moeten doen. Waterfonteinen worden gebruikt om de stad af te koelen op steeds warmere dagen als gevolg van de klimaatverandering.

Burgemeester Hidalgo maakte van het ambitieuze plan de ruggengraat van haar herverkiezingscampagne en beschreef het als “de voorwaarde voor de ecologische transitie van de stad”. Het idee heeft andere steden, waaronder Melbourne, Vancouver en Milaan geïnspireerd om soortgelijke voorstellen te ontwikkelen. Goed voorbeeld, doet immers volgen.

De stad als huiskamer

De pandemie dwong de lokale autoriteiten in dichtbevolkte gebieden om straten terug te eisen voor openbaar gebruik: in Tel Aviv werden hele rijstroken autovrij, in Auckland werden trottoirs vergroot, in Tirana werden parkeerplaatsen omgetoverd tot fietspaden en in Vilnius werden restaurants aangemoedigd om buitenruimtes te gebruiken als terras.

Volgens Janette Sadik-Khan, voormalig transportcommissaris van de stad New York, zouden die ingrepen tien jaar geleden nog als ‘bijna revolutionair’ zijn beschouwd. 

“Dit is een historisch moment waarop steden van koers kunnen veranderen”, schreef ze als voorzitter van de National Association of City Transportation Officials in een rapport. “Lege rijstroken vormen de contouren van de toekomstige steden die we moeten bouwen”.

Belang openbaar vervoer

Maar hoewel er duidelijk publieke steun is voor beleid om de luchtkwaliteit te verbeteren, worden privéauto’s nog steeds gezien als de veilige transportoptie. Massaal gebruik van de auto is een ernstig risico. Zonder goed vervoersbeleid, kan dit ertoe leiden dat de emissies opnieuw sterk toenemen.

Steden kunnen nou eenmaal niet zonder openbaar vervoer. Het is essentieel dat het openbaar vervoer weer wordt gebruikt zoals voorheen, uiteraard binnen de beperkingen van de volksgezondheid.

Rol overheid

De hulp van de overheid is nodig om het gebruik van het openbaar vervoer weer op het niveau van vóór de pandemie te laten komen. Het is van belang om het vertrouwen in de veiligheid ervan terug te doen keren.

Veel mensen gaan ervan uit dat het onverantwoord is om het openbaar vervoer te nemen, maar misschien is het risico niet zo groot als ze denken”, zegt Mike Lydon van het stedenbouwkundig bureau Street Plans.

Nog meer positieve signalen

Er zijn ook signalen die bijdragen aan een snellere overgang naar schoner transport. Zo omvat het economische reddingspakket van Duitsland 5,9 miljard euro om elektrische voertuigen en ondersteunende infrastructuur te stimuleren. Het werd door de Duitse media geprezen als een mijlpaal. En dat is het ook! De Duitse regering weerstond zelfs de druk van de krachtige autolobby om de aankooppremies uit te breiden naar benzine- en dieselauto’s.

Never waste a good crisis

We horen de vogeltjes, we zien de bijtjes en we ruiken de bloemetjes. De straten zijn leger dan ooit en de lucht strakblauw. Om alles toe te schrijven aan de lockdown gaat wat ver. Fijn is het wel. Goed dat overheden en stedenbouwers de ervaringen van de lockdown meenemen in hun toekomstige plannen. Zoals Churchill het zo mooi zei: “never waste a good crisis.”

Bron: persbureau IPS