Met “androgyne hersenen” is je leven gemakkelijker – (longread)

Slechts een beperkt aantal mensen heeft typisch “mannelijke” of “vrouwelijke” hersenen. Hoe sterker de androgynie, hoe minder mentale problemen die persoon ervaart, volgt uit onderzoek aan de Universiteit van Cambridge. Kortom, bestaat jouw grijze brei uit een mengelmoes van mannelijke en vrouwelijke cellen, dan zit je gebakken.

Venus en Mars

Van de reclamewereld tot de werkplek: vaak wordt aangenomen dat mannen en vrouwen fundamenteel verschillen – ze komen respectievelijk van Mars en Venus. Natuurlijk kennen we allemaal mensen die meer androgyn zijn en die een combinatie van persoonlijkheidskenmerken hebben die als stereotiep mannelijk of vrouwelijk beschouwd worden.

Dergelijke “psychologische androgynie” wordt al lange tijd geassocieerd met trekken zoals betere cognitieve flexibiliteit  (de mentale eigenschap om te wisselen tussen taken of gedachten), sociale competentie en mentale gezondheid.

Maar hoe verhoudt dit zich tot de hersenen? Gaan mensen die zich meer androgyn gedragen in tegen hun biologische natuur en doen ze dingen waar hun hersenen niet optimaal voor ingericht zijn? Lange tijd was het onduidelijk of er zoiets bestaat als androgynie in de hersenen. Maar een nieuwe studie, gepubliceerd in Cerebral Cortex stelt dat die androgynie wel degelijk bestaat – en veel voorkomt.

Androgynie van de psyche

Psychologische androgynie zou in psychologische zin een beschermend effect hebben. We weten bijvoorbeeld dat het geassocieerd wordt met minder mentale gezondheidsproblemen zoals depressie en angst .

Iedereen kent de stereotypes rondom vrouwelijke en mannelijke eigenschappen. Mannen worden bijvoorbeeld niet aangemoedigd om hun gevoelens te laten zien als ze van streek zijn. En dan hebben we het niet over de gevoelens die eerder deze week tot uiting kwamen. In plaats daarvan wordt verwacht dat ze sterk, assertief, rationeel en goed zijn in taken als kaartlezen. Vrouwen daarentegen, zouden emotioneler, verzorgender en beter in taal zijn.

Maar deze verschillen hebben vermoedelijk deels te maken met sociale normen en verwachtingen – we willen allemaal aardig gevonden worden, dus we conformeren ons. Als een meisje te horen krijgt dat het onbeleefd of ongepast is om assertief te zijn, kan ze haar gedrag aanpassen aan de verwachtingen en daarmee haar toekomstige carrièrekeuze beïnvloeden.

Tienermeisjes kunnen bijvoorbeeld te maken krijgen met een afwijzende houding van vriendinnen of familie als ze een voor hun verrijkende, maar misschien ook gevaarlijke carrière overwegen bij de politie of in het leger.

Sekse in de hersenen

Wetenschappers discussiëren al lang over de vraag hoe verschillend mannen- en vrouwenhersenen nu eigenlijk zijn. In de literatuur zijn veel beschrijvingen te vinden van verschillen tussen mannelijke en vrouwelijke hersenen. Andere onderzoekers stellen echter dat deze verschillen klein zijn en dat de categorieën alles behalve absoluut zijn. Eén studie suggereert dat, psychologisch gezien, de meesten van ons zich ergens in het spectrum bevinden tussen wat als typisch “mannelijk” en “vrouwelijk” wordt beschouwd.

Maar betekent dat dat mensen die zich ergens in het midden bevinden, meer androgyn zijn in zowel hun hersenen als hun gedrag? Ze onderzochten 9.620 deelnemers (4.495 mannen en 5.125 vrouwen) en ontdekten dat ongeveer 25 procent van de hersenen als mannelijk geïdentificeerd kon worden en 25 procent als vrouwelijk. De resterende 50 procent bevindt zich in het “androgyne” deel.

De onderzoekers stelden ook vast dat de mensen uit het androgyne deel minder mentale gezondheidssymptomen kenden, zoals depressie en angst, vergeleken met de mensen die zich aan de twee uiterste delen bevonden.

Waarom androgynie goed voor ons is

Om nieuwe dingen te leren en ons aan te passen aan de continu veranderende omgeving moeten we in staat zijn de wereld om ons heen te begrijpen. We moeten ook mentaal fit en flexibel zijn, en in staat zijn om een breed scala aan levensstrategieën in te zetten.

Met deze vaardigheden kunnen we de externe context snel begrijpen en de optimale reactie kiezen. Het geeft mensen met androgyne hersenen een voordeel ten opzichte van andere mensen, die minder eenvoudig tot bloei komen.

Maar waarom is dat zo? Uit een meta-analyse van 78 studies met zo’n 20.000 deelnemers bleek dat mannen die zich conformeren aan typisch mannelijke normen, zoals het nooit vertrouwen op anderen en macht uitoefenen over vrouwen, meer psychiatrische symptomen hadden dan anderen, inclusief depressie, eenzaamheid en drugs- en alcoholmisbruik. Ze voelden zich ook meer geïsoleerd, en misten sociale connecties met anderen.

Vrouwen die proberen zich te conformeren betalen ook een prijs, wellicht door hun droombaan te mislopen omdat de industrie gedomineerd wordt door mannen of omdat ze het grootste deel van de saaie huishoudelijke taken op zich nemen. Een androgyn persoon laat zich echter minder sterk beïnvloeden door gendernormen.

Dat betekent niet dat er geen hoop is voor de mensen die zich aan de uitersten van het spectrum bevinden. De hersenen zijn veranderlijk (beweeglijk) tot op bepaalde hoogte. Het is waarschijnlijk dat de androgyne hersenen zowel door genetische als omgevingsfactoren worden beïnvloed, en ook door de interactie tussen die twee factoren. Onze studie suggereert dat het niveau van androgynie in de hersenen bij mensen kan veranderen in de loop van hun leven.

Verder onderzoek is nodig om te begrijpen welke factoren gedurende de levensloop de androgynie van de hersenen beïnvloeden en hoe omgevingsfactoren zoals onderwijs daar invloed op hebben. Tegelijkertijd weten we nu wel al dat een androgyn brein een betere geestelijke gezondheid betekent. Van beide walletjes eten biedt dus perspectief. Het kan daarom geen kwaad om extreme stereotypen te vermijden.

Bron: persbureau IPS / titelfoto: Robina Weermeijer – Unsplash